Παναγία Πελεκητή: Η «βασίλισσα» των Αγράφων
Είναι ένα από τα μοναστήρια που ξεχωρίζουν. Το τοπίο, η
αρχιτεκτονική του, η ιστορία του καθιστούν την Ιερά Μονή της Παναγίας Πελεκητής
προσκυνηματικό κέντρο. Βρίσκεται κτισμένη πάνω από την τεχνητή λίμνη Πλαστήρα
στην Καρδίτσα και υπάγεται διοικητικά στη Μητρόπολη Φαναριοφερσάλων. Σύμφωνα με
τα τελευταία ιστορικά στοιχεία, κτίστηκε πριν από περίπου πέντε αιώνες σε μια
απόκρημνη, βραχώδη πλαγιά των Αγράφων, σε υψόμετρο 1.400 μέτρων, βορειοδυτικά
του χωριού Καρίτσα.
Η ιστορία της Ιεράς Μονής Παναγίας Πελεκητής έχει συνδεθεί
με την πορεία της περιοχής, η οποία συμμετείχε σε όλους τους αγώνες του Έθνους.
Κατά την επανάσταση του 1821 η Καρίτσα καταστράφηκε από τους Τούρκους, ενώ το
1943 από τους Γερμανούς. Οι μοναχοί της μονής ήταν εκ των πρωταγωνιστών κατά την
απελευθέρωση της Καρίτσας από τους Τούρκους, δημιουργώντας μια διαφορετική
σχέση με τους κατοίκους.
Από την ίδρυσή της η μονή δέσποζε στα εκκλησιαστικά πράγματα
της περιοχής αφού είχε αναγνωριστεί ως σταυροπηγιακή το 1606 από τον
Οικουμενικό Πατριάρχη Ραφαήλ Β΄.
Πελεκητή ονομάστηκε καθώς τα κελιά της δημιουργήθηκαν μέσα
στους βράχους σε τέσσερα επίπεδα, όπου οι μοναχοί ζούσαν και λειτουργούσαν το
μοναστήρι, ενώ υπήρχε ακόμη και κρυφό σχολειό.
It is one
of the monasteries that stand out. The landscape, architecture, history make
the Holy Monastery of Panayia Pelekiti a pilgrimage center. It is built above
the artificial lake Plastira in Karditsa and is administratively subordinated
to the Cathedral of Fanariers. According to the latest historical data, it was
built about five centuries ago on a steep rocky slope of Agrafa, at an altitude
of 1,400 meters, northwest of Karitsa village.
The history
of the Holy Monastery of Panagia Pelekiti has been linked to the course of the
region, which participated in all the struggles of the Nation. During the
revolution of 1821 Karitsa was destroyed by the Turks, while in 1943 by the
Germans. The monks of the monastery were among the protagonists in the
liberation of Karitsa from the Turks, creating a different relationship with
the inhabitants.
Since its
founding, the monastery has dominated the ecclesiastical things of the region
since it was recognized as a cruciform in 1606 by the Ecumenical Patriarch
Raffael II.
Pelekiti
was named as its cells were created in the rocks on four levels, where the
monks lived and functioned the monastery, while there was even a hidden school.
Ο Πορφύριος
Όπως αναφέρει ο Φώτης Κερασιώτης, που έχει ασχοληθεί με την
ιστορία της μονής, η ίδρυσή της άρχισε πιθανότατα στα τέλη του 15ου αιώνα από
τον Πνευματικό Πορφύριο και ολοκληρώθηκε το 1529 στη σημερινή της μορφή από τον
νέο Οσιομάρτυρα Δαμιανό, ο οποίος ιστορείται ως «κτήτωρ» σε δύο τοιχογραφίες
της. Το μοναστήρι αγιογραφήθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και έχει δύο ναούς, τον
Ναό της Αναλήψεως του Χριστού και τον Ναό της Παναγιάς Φανερωμένης (το
Καθολικό).
Το Καθολικό είναι ο κεντρικός και αρχαιότερος ναός,
αφιερωμένος στην Ανάληψη του Κυρίου. Είναι μονόκλιτη βασιλική με νάρθηκα,
στεγασμένη με κυλινδρική καμάρα, με ενισχυτικό τόξο στο μέσο. Σύμφωνα με
σχετική επιγραφή που υπάρχει εντός του ναού, αγιογραφήθηκε το 1654 από τους
αγιογράφους Ιωάννη, Νικόλαο Ιερέα και Ιάκωβο Ιερομόναχο.
Ο δεύτερος ναός είναι αφιερωμένος στην Παναγία Φανερωμένη.
Είναι αθωνικού ρυθμού, με τρούλο και πλευρικούς χορούς, χωρίς εσωτερικούς
κίονες. Οι τοιχογραφίες, όπως προκύπτει από σχετική επιγραφή που υπάρχει επάνω
από τη θύρα εισόδου, ιστορήθηκαν το 1666. Ανιστορήθηκαν το 1674 από τον αγιογράφο
Ιάκωβο και τον γιο του Δημήτριο.
Γνωστή είναι η μικρή αλλά θαυματουργή εικόνα της Παναγίας
Πελεκητής, στην οποία έχει ζωγραφιστεί η Παναγία με τον Χριστό στην αγκαλιά
της. Η εικόνα δυστυχώς εκλάπη και αναζητείται για να επιστραφεί στη φυσική της
θέση, το μοναστήρι. Ο Ευρυτάνας ιστορικός Πάνος Βασιλείου το 1929 έγραψε τα
εξής: «Εκτός της αρίστης Βυζαντινής τέχνης σε τοιχογραφίες, υπάρχει εδώ μια
εικόνα (ελαιογραφία 0,04Χ0,03) της Παναγίας με τον Χριστό στην αγκαλιά της,
έργο Ραφαηλικής τέχνης. Δεν εξηγείται πώς η μικροσκοπική αυτή εικονίτσα, που
θεωρείται και σαν παλαιότερη, αλλά θαυματουργός, βρέθηκε εδώ πάνω. Φέρει
χρονολογία 1654.
Η τεχνοτροπία της θυμίζει τον Χριστό του Πρωτάτου του Αγίου
Όρους, το γνωστό έργο του Πανσέληνου. Μάλιστα ήταν η εικονίτσα τούτη στολισμένη
με 20 πολύτιμες πέτρες από τις οποίες οι 16 αφαιρέθηκαν από… αγνώστους, χωρίς
φυσικά τούτου να σημειωθεί σε κανένα, ως τα σήμερα, αστυνομικό δελτίο. Μένουν
ακόμα, ευτυχώς, 4 ερυθρόχρωμες πετρούλες στο επαργυρωμένο περίβλημά της που έχει
μέγεθος 0,21Χ0,23 μ. και που φέρει επάνω του σκαλισμένα αγγελούδια. Μια
απέραντη καλοσύνη ζωγραφίζεται στο χαμογελαστό πρόσωπο της Παναγίας, της οποίας
το παιδάκι παρουσιάζει κάτι το αληθινά Θείο και αξιοθαύμαστο για τη χαρούμενη
εκφραστικότητά του. Η θαυμάσια αυτή εικόνα της Παναγίας της Πελεκητής θυμίζει
Αναγέννηση».
Porphyrios
According
to Fotis Kerassiotis, who has dealt with the history of the monastery, it was
probably founded at the end of the 15th century by the Spiritual Porphyry and
was completed in 1529 in its present form by the new Omar Martyr Damianos, who
is described as a "builder" In two frescoes. The monastery was
hagiographed in the middle of the 17th century and has two temples, the Church
of the Ascension of Christ and the Church of Panagia Faneromeni (the Catholic).
The
Katholikon is the central and most ancient temple, devoted to Ascension of the
Lord. It is a one-aisled basilica with a narthex, sheltered by a cylindrical
arch, with a reinforcement bow in the middle. According to a relevant
inscription inside the temple, it was painted in 1654 by hagiographers Ioannis,
Nicholas Priest and Iacob Ieromonas.
The second
temple is dedicated to Panagia Faneromeni. It is of the Athonian style, with
dome and side dances, without internal columns. The frescoes, as indicated by a
relevant inscription above the entrance door, were discovered in 1666. They
were painted in 1674 by the icon-painter Iakovos and his son Dimitrios.
Known is
the small but miraculous icon of Panagia Pelekiti, in which the Virgin Mary is
painted with Christ in her arms. The picture is unfortunately stolen and sought
to be returned to its natural place, the monastery. Evrytanas historian Panos
Vassiliou wrote in 1929: "In addition to the excellent Byzantine art in
frescoes, there is an icon (oil painting 0,04x0,03) of the Virgin Mary with
Christ in her arms, a work of Raphael art. It is not explained how this tiny
icon, which is considered as an old but miraculous icon, was found here. It
dates back to 1654.
The style
reminiscent of the Christ of the Protaton of Mount Athos, the well-known work
of the Full Moon. In fact, this icon was embellished with 20 precious stones,
of which 16 were removed from ... strangers, of course not to mention to
anyone, as today, a police record. There are still, fortunately, 4 red-colored
petals in its silver-plated casing, which is 0.21 x 0.23 m in size and carved
on it with carved angels. An immense kindness is painted on the smiling face of
Our Lady, whose child presents something truly divine and admirable for his
joyful expressiveness. This magnificent icon of Virgin Mary Pelekite reminds
Renaissance. "
Το μοναστήρι λόγω της περίτεχνης κατασκευής του και της
ένδοξης ιστορίας του έχει ανακηρυχθεί «Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο». Δυστυχώς,
όμως, από τον πλούτο των εκκλησιαστικών κειμηλίων και της σπάνιας βιβλιοθήκης
του ελάχιστα, σήμερα, διασώζονται.
Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, της Κοιμήσεως
της Θεοτόκου. Τα τελευταία χρόνια, ύστερα από σημαντικές πρωτοβουλίες των
τοπικών φορέων και άλλων παραγόντων, εξευρέθηκαν τα απαραίτητα χρηματικά ποσά
και το μοναστήρι έχει ανακαινισθεί και αξιοποιηθεί, συγκεντρώνοντας πλήθος
προσκυνητών από ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Όταν οι μοναχοί μετακίνησαν τα σύνορα το 1831
Εντύπωση προκαλεί και το εξής περιστατικό: Μετά τη
δημιουργία του ελληνικού Κράτους, το 1831, η Καρύτσα (είναι το χωριό κάτω από
το μοναστήρι) και ο Μπελεκομύτης βρέθηκαν εκτός ελληνικών συνόρων γιατί
καθορίστηκαν επί του Καρυτσιώτη ποταμού, ενώ αυτά τα δύο χωριά βρίσκονται μετά
τον ποταμό. Τότε οι μοναχοί μαζί με τους κατοίκους των δύο χωριών μετακίνησαν
αυθαίρετα τα σύνορα και τα τοποθέτησαν μετά το μοναστήρι, στο οροπέδιο του
Καραμανώλη.
The
monastery, due to its elaborate construction and its glorious history, has been
declared "Historic Preserved Monument". Unfortunately, however, the
wealth of ecclesiastical heirlooms and its rare library are scarcely preserved
today.
The
monastery celebrates on August 15, the Assumption of the Virgin Mary. In recent
years, after significant initiatives by local actors and other actors, the
necessary money has been found and the monastery has been renovated and
exploited, gathering crowds of pilgrims from all over Greece.
When the
monks moved the border in 1831
The
following incident is also impressed: After the Greek State was founded in
1831, Karytsa (the village under the monastery) and Belekomytis were found
outside the Greek border because they were established on the river
Karytsiotis, and these two villages are afterwards River. Then the monks, along
with the inhabitants of the two villages, arbitrarily moved the borders and
placed them after the monastery, on the plateau of Karamanolis.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου